Omdat ik zingen steeds leuker vind en steeds meer inzet bij mijn optredens, ging ik naar een zanglerares. Ze was heel goed en trouwens ook heel aardig. Ze zei dat ik al veel goed deed, alleen moet ik wel leren mijn kaakspieren te ontspannen en mijn mond wijder open te doen. En ik moet gaan oefenen met de juiste adem – ‘ruikend inademen’ noemde ze het – en eerst maar eens de lucht uitblazen terwijl ik mijn tekst denk, daarna oefenen met de gitaar terwijl ik de tekst uitspreek, daarna pas zingen.
Sinds die les heb ik niet meer gezongen. Ik raak mijn gitaar niet meer aan.
Wat raar..! Die lerares zal toch niet de bedoeling hebben gehad me duidelijk te maken dat ik absoluut geen noot meer mag zingen voordat ik die adem en die kaakspieren onder de knie heb?
Het is typisch een gevalletje ‘bewust onbekwaam’. Eerst doe je iets onbewust onbekwaam, gewoon spontaan, onbevangen en verre van perfect maar dat weet je niet, daar sta je niet bij stil. Daarna ontdek je dat het veel beter zou kunnen: je wordt je bewust van je onbekwaamheid. Vervolgens ga je oefenen en word je langzaam maar zeker bewust bekwaam. En ten slotte doe je het vanzelf goed, of in elk geval beter; je bent onbewust bekwaam. Dat is het einddoel.
Bewust onbekwaam is het lastigste stadium, vind ik. Misschien kun je er jezelf met wilskracht doorheen duwen, suggereerde mijn man. Of misschien, dacht ik zelf, kan ik eens goed kijken naar de gevoelens en onbewuste overtuigingen die in mij geraakt zijn door de les: ik doe het niet goed, ik kan het niet, zie je wel… Mijn zangcarrière is nog maar heel pril. Ik heb Stembevrijding nodig gehad om eroverheen te komen dat ik als kind zingend door het huis liep en dat huisgenoten dikwijls met gekweld gezicht vroegen: ‘Hou op met dat kattengejammer.’ Bij Stembevrijding moet je allemaal heel hard geluid maken en het is echt helemaal niet mooi, maar het mag toch. Dat is wel bevrijdend. Als je wilt horen hoe ik zong voordat ik zangles had: klik hier.
Oké, ik ga mezelf opnieuw bevrijden, met wilskracht. Soms moet je vasthouden aan een wens of een streven, tegen alle klippen op. Vooral de klippen van je zelfkritiek… Ik ga lekker weer zingen, zo onbekwaam als ik ben.
Bekend probleem Lisette. Je gaat op les omdat je iets beter wilt kunnen, dan wordt je verteld dat je dat ‘iets’ niet goed doet (wat ook klopt want anders ging je niet op les), dat klinkt als kritiek dus denk je ‘ik kán het niet’ en weg is je motivatie om ermee door te gaan ‘want ik kan het niet’. En dat terwijl de leraar alleen maar eerlijk, zonder oordeel, zei wat er te verbeteren viel. Oftewel: je deed niet iets fout, je kan alleen iets béter doen. En dat is mijn motto geworden: kijk niet naar wat je fout doet, kijk naar wat je béter kunt doen. En voor iedereen is er wel iets wat -ie beter kan doen. Dan heb je het niet meer over ‘fout’ en alleen dat al kan een opluchting zijn.
Dus zing die badkamerspiegel maar aan gort. Want je doet niets fout. En ondertussen leer je het beter te doen.